İngiliz aydınlanması
İngiltere’de ortaya çıkan aydınlanmanın öncüsü olarak bilinen Locke, bilimsel anlayışlara göre, metafizik bağlamında tanımladığı aydın birey tiplemesi ile siyasal bilimleri göre tanımlamış olduğu insan ve devlet idaresi ile anılmıştır. İngiliz filozof ve siyaset adamı olan Locke, İngiliz Aydınlanmasının öncü düşünürlerinden biri olarak görülür. Locke, temel olarak onun bilgi anlayışına bağlı metafizik ve bilim anlayışı doğrultusunda tanımladığı aydın insan tipi ile siyaset felsefesi doğrultusunda tanımladığı birey ve devlet anlayışı ile öne çıkmıştır. Locke, 1690’lı yallarda yayımladığı “An Essay on Human Understanding” isimle eserinde, bilginin esasının duyumlara ve deneylere dayandığını, insan ruhunun da bu algoritmayla geliştirildiğini söylemiştir (Usta, 2018).
Locke, “tabula rasa” önermesiyle, kilisenin dayattığı din anlayışı ile batıl inançların ve metafiziğe dayanan düşüncelerin, doğruluk derecesinin bilimsel açıdan kanıtlanmasının mümkün olmadığını, insanların aklının/zihninin doğarken boş olduğunu, bu manada her türlü bilginin sonraları deneysel olarak elde edildiğini ve bu nedenle, insanın bizzat kendi aklıyla bütün bilgileri deneysel olarak elde edebileceğini savunmuş ve akla bilgi edinme sürecinde yardımcı olmayan batıl inançlar, metafizik düşünce ve dinin, doğru düşünebilme yetisine engel teşkil ettiğini ve bu sebeple din, metafizik ve batıl inançların terk edilmesi suretiyle aklın daha bağımsız ve özgür bir şekilde bilgi edinebilmesi için gerekli olan çevre, eğitim ve kültürel olanakların hazır olması gerektiğini ileri sürmüştür (Çüçen, 2006).
Kaynaklar;
Usta, Ayşe (2018) “Aydınlanma Düşüncesine Kısa Bir Bakış” Kastamonu İletişim Araştırmaları Dergisi, S:1, s.75-90.
Çüçen, Abdul Kadir (2006) “Batı Aydınlanmasının Düşünsel Kökenleri ve Eleştirisi” Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S:125, s.25-34.
