Benzinden alınan vergiler nelerdir?
Benzinden alınan vergiler genelde ülkemizde spekülasyon konusudur. Benzinin ülkemizdeki fiyatını belirleyen en önemli olgu sırasıyla petrolün varil fiyatı, döviz kuru ve enflasyon oranıdır.
Benzin ve motorin fiyatları aşağıdaki formülle hesaplanmaktadır:
KDV Hariç Rafineri Satış Fiyatı=(Gümrüksüz Rafineri Fiyatı+Özel Tüketim Vergisi+EPDK Payı)
Gümrüksüz Rafineri Fiyatı: Akdeniz-İtalyan piyasasında yayınlanmış olan CIF değeridir. Buna hammadde fiyatı olarak ta bakılabilir.
EKDK Payı: EPDK tarafından alınan paydır. Bu pay siyah ürünler için ton başına (2,69-TL/Ton) 2069-TL’dir. Beyaz ürünlerde ise metreküp başına 2,54-TL’dir.
Dolayısıyla genel olarak fiyat oluşumu aşağıdaki gibidir:
(KDV Hariç Rafineri Satış Fiyatı+KDV+Rafineri İşleme Karı+Dağıtım Şirketi Karı+İstasyon Karı)
Not: ÖTV tek aşamada alınır; KDV ise her bir teslimde ayrı ayrı alınır.
Benzinden alınan vergiler
Benzinden alınan vergiler genelde ülkemizde spekülasyon konusudur. Benzinin ülkemizdeki fiyatını belirleyen en önemli olgu petrolün varil fiyatı, döviz kuru ve 2023-Temmuz döneminden sonra enflasyon oranıdır. Bunun dışında ülkemizde benzinden iki farklı vergi alınmaktadır.
Benzinden Alınan KDV
Birincisi, 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunun 1. maddesine göre alınan KDV tutarıdır. Benzinden alınan KDV’nin oranı ise mezkûr kanunun 28’inci maddesine göre belirlenen kararnameye göre % 20’dir.
Bunun yanında, 3065 sayılı Katma Değer Vergi Kanunun 24/b maddesine göre, vergilerde katma değer vergisinin matrahına dâhil olduğu için benzinin, ÖTV dâhil tutarı üzerinden KDV hesaplanacaktır.
Benzinden Alınan ÖTV
Öte yandan, 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunun 1’inci maddesi (a) bendine göre, I sayılı listedeki malların ithalatçıları ve rafineriler dâhil imalatçıları tarafından telsim edilmesinin ÖTV’ye tabi olduğu ve ayrıca aynı maddenin sonunda özel tüketim vergisinin tek aşamada alınacağı hüküm altına alınmıştır.
Yine, ÖTV Kanunun 11’inci maddesinin 1.fıkrasına göre I sayılı listedeki mallar için belirlenen maktu vergilerin, litre üzerinden alınacağı hüküm altına alınmıştır. Buna göre, I sayılı listede bulunan benzinin litresi üzerinden alınan ÖTV tutarı, 01.03.2022 tarihinde 2,52-TL‘dir.
Yukarıda görüleceği üzere, son dönemlerde benzinin KDV ve ÖTV oranlarında herhangi bir artırım yapılmamıştır. KDV oranları ayni kalmakla beraber, petrolün varil fiyatı ile döviz kurunun KDV matrahını artırması nedeniyle burada devletin KDV’den elde ettiği vergi geliri toplamda tutar olarak artmaktadır. (Ancak bu durum mutlak değildir; KDV kanunun 29’uncu maddesine göre KDV’de indirim sistemi vardır. Eğer benzini satan istasyonun veya şirketin devreden KDV tutarı bu dönemlerde fazla ise bu şirket özelinde ödenecek KDV çıkmayacağı için devletin tahsil ettiği KDV artmayabilir.)
Kaldı ki; benzinden alınan KDV tutarı varil fiyatı ile döviz fiyatı artsa bile, yukarıda anlattığımız indirim sistemi gereği vergi mükellefi olan gerçek ve tüzel kişilerden alınan benzinin KDV tutarı (binek otomobillerde maksimum % 70’i indirilebilir) indirebildikleri ve/veya gider yazabildikleri için KDV bu manada vergi mükellefleri için nihai bir vergi değildir. Ancak, vergi mükellefi olmayan nihai tüketiciler için benzinden alınan KDV nihai vergi olarak görülebilir.
Öte yandan, benzinden alınan vergiler (ÖTV) maktu olduğu için varil fiyatı ve döviz kuru artsa bile benzinden alınan ÖTV tutarı değişmemektedir. Ancak, daha sonra aşağıda açıklandığı şekilde 2023 yılı Temmuz döneminden sonra enflasyona karşı sürekli bir fiyat endekslemesi getirilmiştir.
2023-Temmuz artışı
Benzinden alınan vergilerin enflasyona karşı zamanla erimesi ve benzin fiyatlarının artmasına rağmen vergi gelirlerinin nispi olarak gerilemesi nedeniyle maktu ÖTV tutarları, 2023-Temmuz ayında zamlanmış (5-TL) ve devamında da sonraki dönemler için maktu ÖTV tutarları enflasyona karşı erimesin diye üretici fiyat endeksine göre otomatik olarak maktu ÖTV artışı getirilmiştir.
2024-Temmuz artışı
Enflasyonda meydana gelen yaklaşık % 20’lik yükselişten dolayı 2024 yılı Temmuz döneminde benzindeki maktu ÖTV tutarı litre başına 11,2965-TL‘ye çıkarılmıştır. Yani 2024 yılı Temmuz döneminden itibaren benzinin litresinde 11,29-TL ÖTV bulunmaktadır.
